Kantabriako JANren historia

Kantabriako Justizia Auzitegi Gorenak bere berehalako aurrekaria du 1812garren urteko Konstituzioarekin, zein arkitektura juridiko espainiarraren euskarria den legezko testua baita, jaiotako antzinako Lurralde Entzutegietan.

Lehenengo aldiz, epaileak independentziarekin jarduteko oinarriak ezartzen ziren. Epaileek epaitzeko eta epaitutakoa betearazteko funtzio esklusiboa zeukaten eta Gorteei edo Erregeari galarazten zitzaien funtzio jurisdikzionalen jardutea, baita egiteke dauden kausak artxibatzeko edo itxitako epaiketak irekitzeko ahalmena ere.

1835garren urtera arte itxaron behar izan zen Entzutegien Ordenantzek argia ikusteko. Eskuduntza jurisdikzional desberdinetako hiru Areto ezberdinetan Entzutegiak zatitu zituzten ezinbesteko dokumentu batzuk izan ziren: Zibilari buruzko bi areto eta Penalari buruzko bat.

Organizazio judizial hau 1870garren urteko Botere Judizialaren Lege Organikoagatik errespetatua izan zen eta funtsean kontserbatzen da oraindik, denboraren joateagatik eta gizartearen eboluzioagatik gehitzen joan diren jurisdikzioen salbuespenarekin.

Justizia Auzitegi Gorenak, hauen oraingo lurralde konformazio eta mugatzearekin, 1985garren urteko Botere Judizialaren Lege Organikoaren 26garren artikuluan sortutako plantatik ateratzen dira. 1989garren urteko maiatzak 23an eratu ziren.

Atzean geratu ziren antzinako Lurralde Entzutegiak, mapa autonomikoa hartzen zuen eta 1978garren urteko Konstituzioaren eskaeretara egokitutako modelo judizial bati bidea emanez.

Era honetan Auzitegi Gorenek Autonomien Espainia burutzen dute, nahiz eta ez deszentralizatutako Estatuaren Botere bezala konfiguratu, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren menpekoak, haien bertsio autonomikoa daukaten botere Exekutibo eta Legegilearen aurrean.

Kantabriako Justizia Auzitegi Gorenaren existentziaren aurretik, Santanderreko Entzutegi Probintziala (gaur egun Kantabriako Entzutegi Probintziala) probintziako organo gorenena zen eta Burgoseko Entzutegi Probintzialaren menpekoa zen. Santanderreko Calle Altan zuen bere egoitza Entzutegi Probintzialak.

Justizia Auzitegi Gorenaren sorrerarekin Pedro San Martín Etorbideko Salesas mojen antzinako komentua goi auzitegiaren egoitza bezala egokitzea erabakitzen da, zeinetan ere Entzutegi Probintziala ezartzen baita.

Bere sorreratik Kantabriako Justizia Auzitegi Gorenak hiru lehendakari izan ditu: Claudio Movilla, bere sorreratik 1997garren urteko urtarrilera arte izan zena; Francisco Javier Sánchez Pego, urte horretako martxoan kargura iritsi zena eta 2004garren urteko irailean utzi zuena, eta César Tolosa Tribiño, gaur egungo lehendakaria 2004garren urteko abendutik.