o Cumio Xudicial Iberoamericano é una organización que vertebra a cooperación e concertación entre os Poderes Xudiciais dos vintedous países da comunidade iberoamericana de nacións, aglutinando nun só foro ás máximas instancias e órganos de goberno dos sistemas xudiciais iberoamericanos. Reúne no seu seo aos Presidentes das Cortes Supremas e Tribunais Supremos de Xustiza e aos máximos responsables dos Consellos da Xudicatura iberoamericanos.

O principal obxectivo do Cumio Xudicial Iberoamericano é a adopción de proxectos e accións concertadas, dende a convicción de que a existencia dun acervo cultural común constitúe un instrumento privilexiado que, sen menoscabo do necesario respecto á diferenza, contribúe ao fortalecemento do Poder Xudicial e, por extensión, do sistema democrático.

No seu formato actual, o Cumio Xudicial Iberoamericana é o resultado da fusión ou converxencia, a partir do mes de xuño de 2004, de dúas estruturas anteriores: o Cumio Iberoamericano de Presidentes de Cortes Supremas e Tribunais Supremos de Xustiza e o Encontro Iberoamericano de Consellos da Xudicatura.

O Cumio Iberoamericano de Presidentes de Cortes Supremas e Tribunais Supremos de Xustiza foi á súa vez o resultado dun proceso que se iniciou en Madrid no ano 1990, e continuou en sucesivas edicións durante os anos 1993 e 1997 (ambas en Madrid), 1998 e 1999 (ambas en Caracas), 2000 (en Canarias), 2002 (en Cancún) e 2004 (en El Salvador). Pola súa banda, o Encontro Iberoamericano de Consellos da Xudicatura celebrou en Honduras, no ano 2004, a súa IV reunión plenaria, despois de celebrarse as anteriores en Sucre (1998), Barcelona (2000) e Zacatecas (2002).

A Secretaría Permanente é o órgano técnico de apoio aos membros do Cume, áchase en comunicación permanente con eles, a través dos Coordinadores Nacionais. A Secretaría está encargada de trasladar información cumprida acerca das súas actividades; de solicitar e recibir, por igual conduto, as súas iniciativas e observacións; de convocar, se fose preciso, reunións de Coordinadores ou de expertos; e de manter unha estreita relación coa Secretaría Pro Tempore, que se encarga de xestionar cada edición concreta do Cume Xudicial Iberoamericano.

A sede da Secretaría Permanente determínase pola Asemblea Plenaria, por un período de catro años, renovable. Na actualidade osténtaa a Suprema Corte de Xustiza de Uruguai. Por primeira vez na historia do cume, a Secretaría Permanente está representada por unha muller, ministro da suprema Corte de Xustiza da República Oriental de Uruguai, Dra. Elena Martínez Rosso.

Como resultados máis relevantes xa alcanzados, que poden consultarse na páxina web do Cumio poden citarse:

• A aprobación do Estatuto do Xuíz Iberoamericano, que aspira a ser o paradigma ou referente que identifique os valores, principios, institucións, procesos e recursos mínimos necesarios para garantir que a función xurisdicional se desenvolva en forma independente, defina o papel do xuíz no contexto dunha sociedade democrática e estimule os esforzos que nese sentido desenvolvan os Poderes Xudiciais da rexión.
• A aprobación da Carta de Dereitos do Usuario da Xustiza, con vocación de enumeración exhaustiva de todos os dereitos que asisten a todas aquelas persoas que requiran o servizo de administración de xustiza no ámbito iberoamericano.
• A constitución e mantemento da Aula Iberoamericana. Programa de capacitación, dirixido a xuíces e maxistrados iberoamericanos, co que mediante un sistema de becas concedidas polo Consello Xeral do Poder Xudicial do Reino de España, se perseguen, entre outros, os seguintes obxectivos:
  • Posta a disposición da comunidade xurídica iberoamericana da experiencia en materia de formación xudicial.
  • Aproximación dos vínculos existentes entre as Cortes e Tribunais Supremos e Consellos da Xudicatura dos países iberoamericanos.
  • Consolidación dun marco de encontro entre xuíces e maxistrados españois e iberoamericanos de alto nivel académico que constitúa unha referencia nos distintos ámbitos relacionados co exercicio da función xurisdicional.
  • Implementación dunha comunidade xudicial iberoamericana que facilite o intercambio de experiencias, información e proxectos de investigación.
• A creación da Rede Iberoamericana de Información e Documentación Xudicial (IberIUS). Concibida como unha comunidade de cooperación, concertación e apoio recíproco entre os Centros e Unidades de Información e Documentación Xudicial dos países iberoamericanos. O seu propósito é contribuír ao fortalecemento do Estado de Dereito dos países que a compoñen, poñendo a disposición dos integrantes das súas respectivas xudicaturas a información e documentación xudicial relevante que lles permitan mellorar a calidade das súas decisións, e facendo accesible ao público en xeral a información necesaria para coñecer os sistemas de xustiza e os medios para exercer os dereitos que os asisten. Todo isto por medio da interconexión, consulta, difusión, intercambio e outros servizos de información e documentación xudicial dos sistemas xudiciais dos países iberoamericanos.
• A creación da Rede Iberoamericana de Escolas Xudiciais (RIAEJ). A Rede Iberoamericana de Escolas Xudiciais créase por acordo do II Encontro Iberoamericano de Consellos da Xudicatura, celebrado en Barcelona no mes de marzo de 2001, e por acordo do VI Cumio Iberoamericano de Presidentes de Cortes Supremas e Tribunais Supremos de Xustiza, celebrado en Canarias no mes de maio de 2001. A RIAEJ constitúese dende o seu inicio como unha comunidade de enlace para a cooperación, concertación e apoio recíproco entre as Escolas Xudiciais e centros públicos de capacitación xudicial de Iberoamérica, que contribúe ao intercambio de información sobre programas, metodoloxías e sistemas de capacitación xudicial, facilita a coordinación de actividades que interesan aos seus membros e planifica actividades conxuntas de capacitación. Todo isto apoiado nunha estrutura organizativa flexible, respectuosa da autonomía de cada un dos seus membros, que aproveita a tecnoloxía dispoñible para facilitar o cumprimento dos seus obxectivos.
• A posta en funcionamento do Centro Iberoamericano de Capacitación Xudicial Virtual. Este centro créase por acordo do VI Cumio Iberoamericano de Presidentes de Cortes Supremas e Tribunais Supremos de Xustiza, celebrado en Canarias no mes de maio de 2001. O Centro Iberoamericano de Capacitación Xudicial Virtual foi inicialmente visualizado como un instrumento para o fortalecemento da carreira xudicial, que ten como impacto facilitar ás Escolas Xudiciais un instrumento que lles permitirá proporcionar unha capacitación efectiva, uniforme e accesible a xuíces e maxistrados iberoamericanos, mediante o emprego de tecnoloxía de vangarda para a capacitación xudicial a distancia. Dese xeito, as Escolas Xudiciais poden superar algunhas limitacións importantes ligadas aos programas de educación presencial.
• A posta en funcionamento dunha Rede Iberoamericana de Asistencia Xudicial (IberRED), concibida como un instrumento facilitador da asistencia xudicial internacional e paso fundamental na conformación dun Espazo Xudicial Iberoamericano entendido, como escenario específico onde a actividade de cooperación xudicial sexa obxecto de mecanismos reforzados, dinámicas e instrumentos de simplificación e axilización que, sen menoscabo do ámbito de competencia dos Poderes Lexislativos e Executivos dos Estados representados, permitan unha actividade dese tipo adecuada e conforme ás esixencias.
• A aprobación do Código Iberoamericano de Ética Xudicial, que define os deberes xurídicos que contribúen a definir a excelencia xudicial, apelando ao compromiso íntimo do Xuíz coa excelencia e co rexeitamento da mediocridade, e concibido como instrumento esclarecedor das condutas éticas xudiciais e pauta de calidade ética ao servizo da xustiza.
• A aprobación das Cen Regras de Brasilia para o acceso á Xustiza de persoas en condición de vulnerabilidade. Conteñen, por una banda, uns principios de actuación ou ideas básicas que deben inspirar a materia, achegando elementos de reflexión sobre os problemas de acceso á xustiza dos sectores máis desfavorecidos da poboación; e, por outra banda, establecen unha serie de recomendacións que poden ser de utilidade na actuación dos responsables das políticas públicas xudiciais e dos servidores e operadores do sistema xudicial.
• A aprobación da Carta Iberoamericana de Dereitos das Vítimas, que pretende desenvolver as Cen Regras de Brasilia para o acceso á Xustiza, en materia de vítimas en xeral e de delitos en particular.
• A constitución da Rede Iberoamericana de Xestión e Investigación para a calidade na Xustiza (RIXICA-Xustiza ), co obxectivo de garantir e mellorar os servizos que presta a administración de Xustiza nos estados membros mediante a promulgación de normas de calidade, intercambios de experiencias, investigación, publicación e difusión de estudos, para a promoción, definición e execución de políticas públicas de xestión de calidade nos Poderes Xudiciais.