O Tribunal Superior de Xustiza do País Vasco, como os demais Tribunais Superiores de Xustiza das dezasete Comunidades Autónomas, constituíuse o 23 de maio de 1989.

O artigo 152 da Constitución española de 1978 estableceu a previsión de que, nos Estatutos de Autonomía, a organización institucional autonómica deberá basearse, de conformidade co principio de separación de poderes, en:

a) Unha Asemblea Lexislativa;

b) Un Consello de Goberno e un Presidente elixido pola Asemblea Lexislativa; e

c) Un Tribunal Superior de Xustiza que, sen prexuízo da xurisdición que corresponde ao Tribunal Supremo, culminará a organización xudicial no ámbito territorial da Comunidade Autónoma; dispón, así mesmo, que as sucesivas instancias procesuais, no caso pertinente, esgotaranse perante órganos xudiciais radicados no mesmo territorio da Comunidade Autónoma.

O Estatuto de Autonomía do País Vasco (1979), inclúe a Administración de Xustiza no País Vasco no Título II dedicado á regulación dos poderes do País Vasco. No seu artigo 34, dispón que a organización da Administración de Xustiza no País Vasco culminará nun Tribunal Superior de Xustiza con competencia en todo o territorio da Comunidade Autónoma, perante o que se esgotarán as sucesivas instancias procesuais, que deberá estruturarse de acordo co previsto na Lei Orgánica do Poder Xudicial.

A Lei Orgánica do Poder Xudicial (1985) establece as Salas que integran os Tribunais Superiores de Xustiza, a súa composición e as súas respectivas competencias xurisdicionais. Regula, así mesmo, o réxime de provisión das prazas de Presidente do Tribunal Superior de Xustiza, dos Presidentes de Sala e de Sección e dos Maxistrados que as compoñen.

Na historia da Administración de Xustiza en España, o Tribunal Superior de Xustiza do País Vasco é o primeiro órgano xudicial cuxa xurisdición se circunscribe ao ámbito territorial correspondente ao conxunto das demarcacións provinciais de Araba/Álava, Gipuzkoa e Bizkaia.

Á data de constitución do Tribunal Superior de Xustiza, disolvéronse as Audiencias Territoriais de Bilbao, con xurisdición nos ámbitos provinciais de Bizkaia e Araba/Álava; e a Audiencia Territorial de Pamplona, cuxa xurisdición incluía o ámbito provincial de Gipuzkoa. As Audiencias Territoriais respondían ao deseño de organización territorial da Administración de Xustiza, como se deriva do Título V da Constitución española de 1812 e da Lei Orgánica do Poder Xudicial de 1870.