A etapa actual da Escola Xudicial iníciase coa reforma da Lei Orgánica do Poder Xudicial de 1995 pola que a materia de formación de xuíces, que anteriormente estaba residenciada no ámbito do Ministerio de Xustiza, se transfire ao CXPX. A formación inicial realízase por vez primeira na sede de Barcelona coa promoción 48ª, en febreiro de 1997.

A partir deste momento as promocións sucesivas están integradas unicamente por xuíces, xa que os fiscais seguen o seu proceso de formación na antiga sede do Ministerio de Xustiza, situada na Cidade Universitaria de Madrid, baixo a denominación de Centro de Estudios Xurídicos (CEX), onde tamén se imparte a formación ao secretariado xudicial, á avogacía do Estado, e a outros corpos xurídicos de carácter nacional xestionados dende o ámbito gobernamental.

Dende finais do século XIX houbo diversos proxectos gobernamentais que contemplaban a creación dunha Escola Xudicial como garantía do bo servizo aos cidadáns. O Decreto de 22 de setembro de 1836 creou a “Xunta cualificadora de maxistrados e xuíces”, “para preparar a organización xudicial, para cando proceda facela sobre o principio da inamobilidade”.Fernando de los Ríos, ministro de xustiza nos albores da II República incluíu a creación da EX no seu programa de goberno.

A creación efectiva da Escola Xudicial non se produciu ata a Lei de 26 de abril de 1944. O seu primeiro director, en 1947, foi Plaza Navarro, que a cualificou como“unha prudente reacción contra o ingreso por oposición”. Na exposición de motivos da norma que a creou especifícase que“a oposición pode servir para conter os desordes do favor, pero non abonda para garantir a formación completa dos futuros titulares para unha función que esixe virtudes probadas”.

Na súa primitiva configuración a EX foi un organismo do Ministerio de Xustiza, que xestionou 47 promocións de xuíces (entre 1947 e 1996), en formación compartida cos fiscais. A partir de 1997 comeza a andadura da EX no seo do CXPX, coa promoción 48ª, e ata a actual. Neste período foron os seus directores Jesús Corbal, Carlos Gómez Martínez, José Francisco Valls Gombau, Nuria Bassols e Pascual Ortuño.