O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) acordou a suspensión cautelar doutros seis parques eólicos autorizados pola Xunta ao entender acreditada a existencia do periculum in mora, que forma parte da esencia da medida cautelar, xa que con el se tenta asegurar que a futura sentenza se poida levar á práctica de modo útil, o que non se conseguiría no caso de que se produciran situacións irreversibles. En concreto, decretou a paralización cautelar dos parques Monte do Cordal, Dos Cotos, Treboada, Mesada, Legre e Xeada. 

No auto no que suspenden a autorización administrativa previa e de construción do parque eólico Treboada, situado en San Xoán de Río, Castro Caldelas, Chandrexa de Queixa, A Pobra de Trives (Ourense) e Ribas de Sil (Lugo), os maxistrados explican que a declaración de impacto ambiental (DIA) formulada pola Xunta “non demostra que desaparecese calquera risco de danos irreversibles ao medio ambiente e aos valores a protexer”. Ademais, salientan, tanto neste auto como noutras resolucións, que “dificilmente se vai a poder protexer ex post a especies de flora ou fauna que por mor da execución das obras poidan verse definitivamente extinguidas ou ameazadas”.

O TSXG advirte nos autos que xa se pronunciou sobre a aplicación dos principios de cautela, prevención e precaución propios da normativa europea en materia de protección ambiental, os cales sintetiza en que é “a simple posibilidade de que teña lugar ese dano irreparable ou de moi difícil reparación” o que fai aconsellable “a adopción da medida cautelar de suspensión da execución da actividade que pode producir ese risco”, incluso adoptándose medidas correctoras sobre as zonas protexidas (como unha DIA).

No caso do parque eólico de Treboada, a Sala entende que é posible “falar dese risco concreto, singularizado e suficientemente acreditado (en forma indiciaria, que é a que cabe esixir da tramitación dun incidente cautelar)” se se atén non só aos informes incorporados pola asociación ecoloxista recorrente, senón á información “concreta, obxectiva e imparcial” facilitada polo Xeoportal do Ministerio de Transición Ecolóxica e Reto Demográfico como Banco de Datos da Natureza, na súa Área e Ecosistemas e no Inventario Español de Hábitats Terrestres. Desa información obxectiva, segundo o auto, dedúcese que o parque “se situará en zona de máxima sensibilidade ambiental, na que non resulta recomendable a instalación de infraestruturas eólicas, por afectar a especies que están catalogadas como vulnerables ou en perigo de extinción”.

A sección terceira da Sala do Contencioso-administrativo do TSXG tamén suspendeu a autorización concedida pola Xunta para as instalacións do parque eólico Xeada, situado nos concellos da Rúa, Vilamartín de Valdeorras (Ourense) e Quiroga (Lugo) e que tamén conta cunha DIA positiva, en base á cal a Xunta considera viable o proxecto aos efectos ambientais. A Sala incide en que, a pesar diso, nesta fase do procedemento non pode saber “con que profundidade se cubriu o verdadeiro impacto ambiental que a execución desas obras haberá de ter para a zona afectada”, á vez que recalca que, neste caso, entende probado indiciariamente “un máis que probable prexuízo irreparable, por irreversible”. Así, subliña que dos datos analizados se conclúe que a execución do proxecto “podería impedir nun futuro non moi afastado unha correcta extensión dos espazos protexidos pola Rede Natura 2000, en cumprimento dos obxectivos marcados xa no seu día pola directiva sobre hábitats”. De feito, recalca que un dos aeroxeradores se situaría a menos dun quilómetro da liña de delimitación de Rede Natura 2000.

Tras a análise da documentación, o alto tribunal galego tamén decretou a adopción da medida cautelar respecto ao proxecto de parque eólico Legre, situado nos concellos de Mesía e Oza-Cesuras (A Coruña). Neste caso, do mesmo xeito que nos autos referentes ás instalacións de Treboada e Xeada, o tribunal explica que a cuadrícula á que afectará a construción do parque “pode considerarse zona de máxima sensibilidade ambiental, segundo a clasificación proporcionada pola zonificación ambiental para enerxías renovables elaborada polo Ministerio de Transición Ecolóxica”. A Sala segura que da información do Ministerio se extrae a conclusión de que na cuadrícula na que se vai a situar o parque existen especies vulnerables ou en perigo de extinción.

En canto á suspensión cautelar do parque eólico Dos Cotos, o TSXG basea o recoñecemento do periculum in mora no contido dos informes achegados polo concello, dos que se infire que as instalacións se situarían “tanto a escasa distancia de elementos que contribúen á calidade paisaxística da zona como a unha escasísima distancia de núcleos de poboación”, pois na contorna dos aeroxeradores residen 424 persoas en 13 entidades de poboación diferentes. Neste caso trátase, segundo os maxistrados, non só da protección do medio natural, senón “da protección da saúde e o benestar do ser humano que habita na zona”. A medida cautelar adoptada foi solicitada polo concello e por comunidades de montes veciñais en man común.

O TSXG, do mesmo xeito que nos casos anteriores, basea a súa decisión de suspender as autorizacións administrativas previa e de construción das instalacións do parque eólico Mesada, situado en Vila de Cruces (Pontevedra) no periculum in mora. No auto, a Sala recalca que é prevalecente “o interese xeral en manter indemnes eses espazos públicos sobre o particular que ten a promotora do parque eólico en executar de forma inmediata o proxecto autorizado, por moi lexítimo que sexa o seu dereito”.

Do mesmo xeito que nos outros autos, os maxistrados advirten que “non basta con facer unha referencia xenérica a danos posibles, senón que se deben singularizar e acreditar, isto é, pasar da abstracción á concreción”. O TSXG entende que se acreditou a posibilidade real dun dano ambiental, do mesmo xeito que sucede co proxecto do parque eólico Monte do Cordal, situado no termo municipal de Friol (Lugo), tamén suspendido de forma cautelar. Neste último caso, os xuíces indican que da “información concreta e obxectiva que provén do Ministerio para a Transición Ecolóxica e Reto Demográfico” se infire que un dos aeroxeradores se localizaría “na área de distribución potencial de varias especies catalogadas como vulnerables ou en perigo de extinción”, polo que tamén considera acreditado o periculum in mora, determinante da suspensión do parque.

Balance

O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia notificou ata hoxe 74 autos nos que decide sobre as solicitudes de suspensións cautelares de 43 parques eólicos, dos cales 40 foron acolledores -Ventumelo, Porto Vidros, Banzas, Monte Neme, Zamorra, Touriñán II, Felga, Rodeira, O Cerqueiral, Chao do Marco, Monte Peón, As Encrobas, Pico Seco, Serra do Faro Ampliación II, As Penizas, Figueiras, Reboiro, Alto da Telleira, Troitomil, Outeiro Grande, Rodicio II, Alto de Montouto, Meirama, Monte da Croa, Gato, Cunca, Serra do Farelo, Maxal, Serra do Colmo, Uxo, Castro Valente, Marcofan, Serra do Punago, Acibal, Monte do Cordal, Dos Cotos, Treboada, Mesada, Legre e Xeada; e, o resto (3), desacolledores -Vilartoxo, Neboada e Seselle-.